Fotograaf: ARTIS, Ronald van Weeren.
Het nieuwe leeuwenverblijf van ARTIS
Fotograaf: ARTIS, Ronald van Weeren.
Het nieuwe leeuwenverblijf van ARTIS
Fotograaf: ARTIS, Ronald van Weeren.
Het nieuwe leeuwenverblijf van ARTIS
ARTIS vernieuwt. De oudste dierentuin van Nederland, die in 1838 haar poorten opende, creëert stapsgewijs meer ruimte voor dieren en planten. Dit jaar zijn de leeuwen aan de beurt. Op een andere locatie in het park krijgen ze een nieuw verblijf met meer ruimte en mogelijkheden. De Enk mocht het aanleggen.
''De oudste dierentuin van Nederland, die in 1838 haar poorten opende, creëert stapsgewijs meer ruimte voor dieren en planten."
Op het terras
Lange tijd leefden de leeuwen op het Kerbert-terras, dat bijna een eeuw geleden het eerste dierenverblijf in ARTIS was gebouwd volgens moderne inzichten. Met zo min mogelijk tralies en gaas. Maar tijden veranderen. Nu gelden er andere maatstaven. “Als leeuwenverblijf voldoet het niet meer. Het is te klein”, legt projectmanager Caspar van Baal uit. “Maar het is ook een Rijksmonument, dus uitbreiden of verbouwen kan niet zomaar. Daarom verhuizen de leeuwen naar een andere plek.”
Groter en meer
Die plek is het voormalige algazellen-verblijf aan de achterkant van het park. Deze antilopesoort is verhuisd, het verblijf is afgebroken. Sinds eind 2022 verrijst op die locatie het nieuwe leeuwenverblijf naar een ontwerp van landschapsarchitect Thijs de Zeeuw. Het is niet alleen 10 keer zo groot, het biedt ook veel meer mogelijkheden. In het heuvelachtige savanne-landschap kunnen de leeuwen op de rotsen klimmen, in het zand stoeien, langs de waterkant liggen en een schuilplek zoeken onder één van de nieuwe bomen of de luifel van de tunnel.
In het hol van de leeuw
Ook voor de bezoekers biedt deze plek meer mogelijkheden. De leeuw en twee leeuwinnen zijn straks van alle kanten te bewonderen, zelfs van heel dichtbij. Door het verblijf loopt namelijk een tunnel die halverwege een verrassende inkijk biedt in de leeuwen-habitat. Afgescheiden door een stalen net en een waterval kunnen bezoekers daar zomaar oog in oog komen te staan met de koning der dieren.
Kijk op samenwerking
Wie moest dit fraaie plan met veel (eetbare) beplanting uit gaan voeren? Daarvoor werd een aanbestedingstraject gedaan. De Enk kwam als winnaar uit de bus. “Hun plan van aanpak vonden we het best, in combinatie met de prijs en de mensen”, gaat Caspar verder. “Hoe zij de samenwerking met ARTIS zagen, dat sprak ons aan. En ze hadden goed nagedacht over de inrichting van de bouwplaats en de logistiek. Dat is hier toch een uitdaging.”
Praten met de bewoners
Over uitdagingen gesproken: die waren er meer. “Als je wilt bouwen in ARTIS moet je met veel factoren rekening houden. De medewerkers en de bezoekers natuurlijk, maar ook het vergunningentraject en de welstandscommissie. Omdat ARTIS beschermd stadsgezicht is, wordt daar zorgvuldig mee omgegaan”, vertelt Caspar. “Wat het complex maakt is dat je niet kunt praten met de eindgebruikers: de leeuwen.”
Meed’Enkers
Er bleken ook nog wat leidingen en kabels te liggen die niet op de tekening stonden en die dankzij De Enk tijdig ontdekt zijn. De bouwkundig aannemer heeft de plannen nog op tijd kunnen aanpassen. Maandenlang is er gewerkt aan de realisatie. Caspar is tevreden. “De mensen waar ik het meest mee te maken heb gehad zijn voorman Jorrit Stap en regioleider Bart Los. Aan hen heb ik veel steun gehad. Het was een bijzonder fijne samenwerking.” Begin oktober zal de koning van de dierenwereld na een gewenningsperiode zijn intrek nemen in dit nieuwe vorstelijke verblijf.
Fotograaf: ARTIS, Ronald van Weeren.
Regioleider Bart Los:
“Een leeuwenverblijf, dat bouw je niet iedere dag. Ik ben gek op dieren, met name leeuwen. Dat maakt het voor mij een van de mooiste projecten die ik met De Enk ooit gemaakt heb. Het was ook een intensief werk; snel schakelen en iedere dag is anders. Logistiek gezien stonden we voor flinke uitdagingen. Je werkt met z’n allen als het ware op een postzegel, die ook nog eens midden in Amsterdam ligt, dus met groot materieel minder goed bereikbaar. Voor de grote machines hebben we vergunningen aan moeten vragen. Communicatie speelde ook een belangrijke rol. We hebben nauw contact gehouden met alle betrokkenen; met ARTIS, met aannemer Van Wijnen en ook met de omwonenden. We hebben ze er van het begin af aan bij betrokken en dat werd zeer op prijs gesteld.”
Uitvoerder Jorrit Stap:
“Werken voor ARTIS is heel bijzonder. We hebben daar iets gemaakt dat de komende decennia moet voldoen en waar tienduizenden mensen naar komen kijken. We zijn er meer dan een jaar mee bezig geweest, eerst slopen en dan weer opbouwen. Op een gegeven moment zijn we zelfs met grote heistellingen bezig geweest. En dat in een dierentuin van bijna twee eeuwen oud. Om 9 uur gaan de poorten open voor bezoekers en dan mocht er geen vrachtverkeer meer zijn op het terrein. We moesten er dus steeds voor zorgen dat alles wat we die dag nodig hadden vóór die tijd binnen was. Dat was iedere dag weer hectisch. Veiligheid is natuurlijk extra belangrijk bij een werk als dit. Daar is ook speciaal op getest. Daarna konden de leeuwen gaan wennen aan hun nieuwe verblijf.”
Fotograaf: ARTIS, Ronald van Weeren.
